مالاریا یک بیماری انگلی است. این انگل از طریق نیش پشه های آلوده به انسان انتقال می‌یابد. افراد دارای مالاریا معمولا دارای این علائم می باشند:
- احساس ناخوشی و تهوع شدید
- تب بالا
- لرز
هر ساله، نزدیک به 210 میلیون نفر به مالاریا مبتلا می‌شوند و حدود 440 هزار نفر بر اثر این بیماری می‌میرند. بیشتر افرادی که بر اثر ابتلا به این بیماری از دنیا می‌روند، کودکان خردسال در آفریقا می‌باشند.
این بیماری در مناطق دارای آب و هوای معتدل شایع نیست اما با این حال مالاریا در نواحی گرمسیر و نیمه گرمسیر رایج می باشد.
مسئولان بهداشت جهانی در حال تلاش هستند تا میزان بروز مالاریا را با توزیع پشه بند کاهش دهند؛ بدین صورت که این پشه بندها افراد را در حالیکه خوابند در برابر نیش پشه محافظت می‌کنند. دانشمندان در سراسر جهان در حال تلاش برای تولید واکسن مالاریا هستند تا از وقوع این بیماری جلوگیری کنند.
برخی از افراد دارای مالاریا ممکن است چرخه های “حملات” مالاریا را نیز تجربه کنند. این حملات معمولا با لرز آغاز می شوند، سپس تب بالا و بعد از آن تعریق رخ می‌دهد و در نهایت دمای بدن به حالت نرمال بر‌میگردد. علائم و نشانه‌های مالاریا معمولا در عرض چند هفته پس از گزیده شدن توسط پشه‌ی آلوده شروع می‌شوند. با این وجود بعضی از انواع انگل های مالاریا می توانند تا یک سال به صورت نهفته در بدن شما باقی بمانند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که در حین زندگی در مناطق مالاریا خیز با خطر بالا یا پس از سفر به این مناطق، تب داشتید، با پزشک متخصص بیماری‌های عفونی و تب‌دار صحبت کنید. انگل‌هایی که منجربه مالاریا می‌شوند، می‌توانند تا یک سال به صورت نهفته در بدن شما باقی بمانند. اگر علائم شدیدی دارید، به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.
چرخه انتقال توسط پشه
- پشه غیرآلوده: پشه با تغذیه از فرد مبتلا به مالاریا آلوده می‌شود.
- انتقال انگل: اگر این پشه در آینده شما را نیش بزند می‌تواند انگل‌های مالاریا را به شما منتقل کند.
- در کبد: وقتی که این انگل‌ها وارد بدن شما می‌شوند به کبد شما می‌روند. جایی که برخی از انواع آن می‌توانند تا یکسال در آنجا به صورت نهفته باقی بمانند.
- در جریان خون: هنگامی که انگل‌ها بالغ شوند کبد را ترک کرده و گلبول‌های قرمز را آلوده می‌کنند. معمولا در این زمان است که افراد، علائم مالاریا را بروز می‌دهند
- انتقال به فرد دیگر: اگر یک پشه غیر آلوده در این نقطه از چرخه شما را بگزد، به انگل‌های مالاریای شما آلوده خواهد شد و می‌تواند آن را از طریق نیش خود به افراد دیگر سرایت دهد.
عوارض بیماری مالاریا
مالاریا می‌تواند مرگبار باشد به خصوص آن نوع از مالاریا که توسط انواع انگل هایی که در نواحی گرمسیری آفریقا شایع است ایجاد می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تخمین می‌زند که 91 درصد از موارد مرگ و میر ناشی از مالاریا در آفریقا رخ می‌دهد (بیشتر در کودکان زیر 5 سال)
در اکثر موارد، مرگ بر اثر مالاریا با یک چند تا از عوارض جدی این بیماری مرتبط است؛ از جمله:
- مالاریای مغزی: اگر سلول‌های خونی دارای انگل، رگ‌های خونی کوچکی که به مغز می‌روند را مسدود کنند (مالاریای مغزی)، ممکن است تورم مغز و یا آسیب مغزی رخ دهد. مالاریای مغزی می‌تواند باعث تشنج و کما شود.
- مشکلات تنفسی: تجمع مایع درون شش‌ها (ادم ریوی) می‌تواند تنفس را دشوار کند.
- نارسایی ارگان‌های درونی: مالاریا می‌تواند منجربه نارسایی کلیه ها یا کبد و یا پارگی طحال شود. هر یک از این شرایط می‌تواند خطرناک و مرگبار باشد.
- کم خونی: مالاریا به گلبول‌های قرمز آسیب می‌زند که این امر می‌تواند منجربه کم خونی (آنمی) شود.
- قند خون پایین: انواع شدید مالاریا می‌توانند منجربه قند خون پایین شوند. کویینین (quinine) نیز می تواند همین اثر را بر میزان قند خون داشته باشد؛ این ماده یکی از رایج ترین داروهایی است که برای مقابله با مالاریا از آن استفاده می‌شود. قند خون بسیار پایین می‌تواند منجربه کما یا مرگ شود.
پیشگیری از مالاریا
اگر در جایی زندگی می‌کنید و یا به منطقه‌ای سفر می‌کنید که مالاریا در آنجا شایع است، اقدامات لازم برای جلوگیری از نیش پشه را انجام دهید. پشه‌ها در زمان بین غروب تا طلوع آفتاب (در زمان تاریکی هوا) بیشتر فعال هستند. برای محافظت از خود در برابر گزیدگی توسط پشه، باید:
- پوست خود را بپوشانید. شلوار و تیشرت آستین بلند بپوشید.
- از دافع حشرات بر روی پوست و لباس خود استفاده کنید. اسپری‌های حاوی DEET برای پوست و اسپری‌های حاوی پرمترین (Permethrin) برای لباس مناسب می‌باشند.
- در زیر پشه‌بند بخوابید. پشه‌بندها، بخصوص آن‌هایی که به حشره‌کش آغشته اند، می‌توانند برای جلوگیری از گزیدگی توسط پشه در هنگام خواب مفید باشند.
تشخیص مالاریا
برای تشخیص مالاریا پزشک شما احتمالا سوابق پزشکیتان را بررسی کرده و بر روی شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و برایتان آزمایش‌های خون را تجویز خواهد کرد. آزمایش‌های خونی تنها راه برای تایید تشخیص مالاریا هستند. آزمایش‌های خونی مخصوص این بیماری می‌توانند با نشان دادن موارد زیر به پزشکتان کمک کنند:
- وجود انگل در خون، برای تایید این که آیا به مالاریا مبتلا هستید یا خیر
- نوع انگل مالاریایی که سبب بروز علائم در شما شده است
- آیا عفونت در شما توسط انگلی ایجاد شده که به داروهای خاصی مقاوم است یا خیر
سایر آزمایش‌های خونی به تعیین این مساله کمک می‌کنند که آیا این بیماری منجربه عوارض جدی و شدید خواهد شد یا خیر.
تکمیل برخی از آزمایش‌های خون، چندین روز زمان نیاز دارد؛ در حالیکه برخی دیگر از این آزمایشات، می‌توانند نتایج را در کمتر از 15 دقیقه به دستتان برسانند.
درمان مالاریا
مالاریا با تجویز داروهایی که باعث کشتن انگل می‌شوند، درمان می‌شود. انواع داروها و طول درمان با توجه به موارد زیر متفاوت خواهد بود:
- نوع انگل مالاریایی که موجب عفونت در شما شده است
- شدت علائم شما
- سن شما
- باردار هستید یا خیر
درمان‌های احتمالی آینده برای مالاریا
داروهای ضد مالاریای جدیدی مورد تحقیق و توسعه قرار گرفته اند. درمان مالاریا با مبارزه مداوم بین انگل‌های در حال تکامل مقاوم به دارو و جست و جو برای فرمول های دارویی جدید مشخص می‌شود. برای مثال، یکی از انواع انگل‌های مالاریا، تقریبا به تمامی داروهای ضد مالاریای در دسترس، مقاومت نشان داده است.